Γράφει ο Μάρκος Μπόλαρης
Την υπεροχή της εικόνας απέναντι στον λόγο την κατανόησαν οι Έλληνες από πολύ παλιά.
Κι ήταν αυτή η κατανόηση που τους οδήγησε στις άλλες τέχνες, κι ήταν η φιλοτιμία να τρέπουν τον λόγο σε ύλη, να μην είναι απλώς και μόνον έπεα πτερόεντα αλλά στο μάρμαρο να αναπαραστήσει ο γλύπτης τους άθλους του Ηρακλή, τον ηρωισμό του Αχιλλέα και του Αίαντα, του Διομήδη και του Αγαμέμνονα,
κι ύστερα τις γιορτές με το κοπίδι και το σκαρπέλο σε πεντελικό μάρμαρο να φιλοτεχνήσει, τα Παναθήναια να απαθανατίσει, τον Δία και την Ήρα και την Αθηνά να υμνήσει και να παινέψει, το έπος που θάλπει την ακοή να μεταβληθεί σε ύλη ορατή και χειροπιαστή,
να περιδιαβαίνει ο νιός κι ο μεσόκοπος, η κοπελιά κι ο γέροντας, να περιδιαβαίνουν τον Ναό και να θαμάζουν στις μετώπες ανάγλυφες τις μορφές των Θεών και των Τιτάνων , των ημιθέων και των ηρώων, των αλόγων τα σώματα και των βοών, λεόντων και αετών, τι προσπάθεια , τα μάρμαρα να λάμπουν ,
να λάμπουν στον ήλιο, η θάλασσα να κυματίζει, τι έγνοια τέχνης, στον μάρμαρο να αποτυπωθεί ο λόγος με τρόπο, ο λόγος προκαλεί τον τεχνίτη σε λεπτουργία, κι η ύλη προκαλεί ,
τον λατόμο τον καλεί να ανέβει το σκαλί, μαρμαρογλύπτης να γενεί, αρκεί , όχι δεν αρκεί, κι ο λόγος κι η ύλη , έκαστος κατ’ ιδίαν και ομού αμφότεροι, τον τεχνίτη παρακινούν καλλιτέχνης να γενεί, στο μάρμαρο ψυχή να δώσει, μικρός θεός να γενεί, κι αντάμα , στο δίπλα αργαστήρι , με τις ευτελείς λάσπες, χώματα αναδευόμενα με νερό,
την ευτέλεια της ταπεινής ύλης αθανατίζει, όσον η σχετικότητα των ανθρωπίνων μας επιτρέπει, κι η λάσπη πρόπλασμα καλλιτεχνίας αναδεικνύεται, κι η λάσπη κεραμεικό αγγείο θα γενεί , για το λάδι γή γιά το κρασί, γιά σπονδή και για το πιοτό , τεχνούργημα κεραμεικό, καλλιτεχνία κεραμοπλαστική, της λάσπης έργα χειρών αριστουργήματα, που αποτυπώνουν σχεδιαστικά, που εικονίζουν ζωγραφικά, με ένταση κάλλους , την ένταση πιά όχι της καμπύλης στο μάρμαρο,
αλλά την ένταση της γραμμής, γραμμής στο ποίημα της λάσπης, γραμμής που φιλοδόξησε τον λόγο να χαράξει , αλλιώς, ζωγραφικώς, πριν τον παραδώσει στο καμίνι , στο πύρ, τι συνάντηση αυτή εν τη καμίνω των αριστοτελικών πρωταρχικών στοιχείων, η γή, ως χώμα, το ύδωρ, για την λάσπη, ο αέρας και το πύρ,
στην υπηρεσία της τέχνης, και να , ξεφουρνίζουμε αθανασία, αθανατίζουσες μελανόμορφες κύλικες και ερυθρόμορφους σκύφους, κάνθαρους και αμφορείς , λήκυθους και κύαθους, έργα χειρών ανθρώπων,
τι ζητάς αθανασία στο κατώφλι μου μπροστά, μια πρόκληση ανεπανάληπτη τούτη η αποκοτιά των Ελλήνων, τον λόγο σε ύλη να τρέψουν, τους στίχους του Ομήρου και του Ησίοδου στα μάρμαρα να παραστήσουν, τον Οδυσσέα δεμένο στο κατάρτι του καραβιού να περνά μπροστά από τις Σειρήνες στην λάσπη να σχεδιάσουν, μελανόμορφα, και σε κεραμεικό αθάνατο να μας την χαρίσουν, τι θάμβος ,
τι έκπληξη τούτη η προσπάθεια, τι μαγεία, ένας κόσμος στο φώς, με έγνοια για την σχέση του πρωινού φωτός με τις κολώνες του Παρθενώνα, κι ο Σωκράτης εκστατικός εξομολογείται «τεθαύμακα …επί ζωγραφίαν Ζεύξιν», τον Ζεύξιππο,
λέγει, από την Ηράκλεια που κορύφωσε την τέχνη με τον χρωστήρα του κι ύστερα όλη τούτη η μαγεία, τούτη η έκσταση της τέχνης, των τεχνών, της ευφροσύνης των τεχνών, ζωντάνεψε τις σκηνές από την ζωφόρο των Παναθηναίων, ζωντάνεψε τις σκηνές του Μύθου ,
τις έτρεψε, τις μετέτρεψε , κι όλα πήραν κίνηση, ροβόλησαν από τον Παρθενώνα και γίναν δρώμενα, στο μεγάλο Θέατρο στα ριζά του Βράχου, αρχικά τραγόμορφο δρώμενο κι ύστερα, ξορκίζοντας τον φόβο της πρώτοαποκαλυπτόμενης μαγείας,
γίναν δρώμενα με ηθοποιούς, ήθος ποιούντων, τα των Θεών και των ηρώων αφηγούνται, στην αυλή του Μεγάλου Βασιλέως των Περσών θα στήσει ο Αισχύλος την σκηνή για να αφηγηθεί τα της Νίκης, στην Θήβα ο Σοφοκλής θα παραστήσει την Αντιγόνη να αντιμάχεται την ύβρι της Εξουσίας,
δρώμενα της έκστασης που μετατράπηκαν σε σκηνές έντασης, κι ο Ευριπίδης την αλληλοεξόντωση των Ελλήνων καταγράφει, των Ελλήνων που καυχιόντουσαν για τις νίκες κατά των από Ανατολάς εισβολέων και τώρα αλληλοσφαγιάζονται, γιά την Ειρήνη θα αναζητήσει και τόπο καταφυγής θα αναπαραστήσει για να σωθεί από την μανία των αδερφοφάδων στων Ορνίθων την Νεφελοκοκκυγία,
στα δρώμενα των θεών πιά και των ηρώων έχουν συμπλακεί και οι θνητοί, η Λυσιστράτη κι οι γυναίκες , λόγος και εικόνα, κίνηση και πλοκή, ήγουν θέατρο, τέχνη καινή, σχολείο των πολιτών,
το πώς η δράση στη σκηνή , η απαγγελία του λόγου παιδεία παράγουν και πολιτισμό, παιδεύουν ου μόνον τους παίδας αλλά ξύμπαντα τον λεών, να η πρόκληση , των Ελλήνων η πρόκληση, να των Ελλήνων η μαγεία , όπου γής Ελληνίς, όπου αποικία των Ελλήνων Ναοί , βωμοί και θέατρα, ένα γύρω στην Μεσόγειο,
γύρω γύρω στον Εύξεινο, κι ύστερα, του Μεγαλέξαντρου κληρονομιά, η γλώσσα , δεν το λέγω ο αμαθής εγώ καυχόμενος, άλλοι σοφοί , η γλώσσα λένε η Ελληνίδα , η έκφραση η πλουσιότερη τ’ ανθρώπου, η επιτυχέστερη απόπειρα καταγραφής του θάμβους τούτου του κόσμου και της μαγείας του ,
και εν ταυτώ της αποκορύφωσής του, που είναι ο άνθρωπος, ο άνθρωπος μαζί με τα άδηλα και τα κρύφια της καρδίας του , ο άνθρωπος ως ζώον πολιτικόν και ως ζώον θεούμενον, η γλώσσα τούτη με τον Θεολόγο Ιωάννη θα συναπαντηθεί εν Σπηλαίω στην ιερή Πάτμο, και θα αποφανθεί ευαγγελικώς πως
Ο Λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνωσε εν ημίν, της ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου το μήνυμα κομίζοντας, η τέχνη της ζωγραφίας τον Ζώντα Λόγον θα παραστήσει, τα της Ανατολής του Ήλιου της Δικαιοσύνης θα αναδείξει με τον χρωστήρα , η ζωγραφική που στην Αλεξάνδρεια επιχειρούσε να διασώσει τις μορφές αγαπημένων νεκρών στις υπόγειες νεκροπόλεις θα τραπεί , ουχ ο τόπος , αδερφοί ,
αλλ’ ο τρόπος , τούτη η ζωγραφία των Πτολεμαίων, των Αλεξανδρινών , τρεπομένη αγιάζεται για να φανερώσει την κατάβαση, Θεία συγκατάβαση , ο Λόγος Σάρξ εγένετο , διό τάφος και νέκρωσις ουκ εκάλυψε, οι Έλληνες γνωρίζουν από τους παλιούς καιρούς και τους χρόνους ,
ο σαρκωμένος Λόγος εικονίζεται , όσον κι εάν μαίνεται ο Λέων ο Ίσαυρος της ανεικονιστικής ανατολίτικης παράδοσης, όσο κι εάν γκρεμίζουν και καταστρέφουν την Εικόνα του Λόγου, εικονομάχοι,
φανατικοί έκπτωτοι της Θεοφανείας, ο ποιητής από την Δαμασκό, πλιό Έλληνας απ’ τους Έλληνες, ο Ιωάννης αυτός που την λοξότητα των διωκτών δείχνει, την έσω και έξω τυφλότητα που αστοχεί να ιδεί το Κάλλος περιγράφει, κι ο Δαμασκηνός Ιωάννης από την περιπεσούσα εις χείρας μουσουλμάνων – της ανεικονιστικής αντίληψης – Δαμασκό ορθοτομεί τον Λόγον της Αληθείας ,
των πατέρων επόμενος, τους εν Κωνσταντινουπόλει αστοχούντας επανορθώνει, η τιμή επί το πρωτότυπον και η δόξα μεταβαίνει, ουχί επί λίθοις και χρώμασι, ό εωράκαμεν, ό ακηκόαμεν,
ό αι χείρες ημών εψηλάφησαν, τούτο μαρτυρούμεν, την Άχραντον Εικόνα του Σου Προσώπου, κι ο Πατριάρχης Ταράσιος Κωνσταντινουπόλεως , μετά από διώξεις , καταστροφές , μαρτυρίες και μαρτύρια, εν Συνόδω επιβεβαιοί την ορθήν δόξα , ο Λόγος Σάρξ εγένετο,
του σώσαι τα σύμπαντα, και η συγκατάβαση Του εικονίζεται με την Άχραντο Εικόνα, ο θρίαμβος γράφουν της αναστήλωσης των εικόνων, θρίαμβος ορθής δόξας, μιάς παράδοσης που επιμένει να χρησιμοποιεί την εικόνα ως βιβλίο του αμαθούς και του πτωχού, στην Εκκλησιά , θα κατηχηθεί εν ζωγραφίαις ,
το Σπήλαιον και οι ποιμένες , οι μάγοι και η έρημος, ο αστήρ δεικνύει και οι άγγελοι ανυμνούσι , ο μνήστωρ Ιωσήφ και η φάτνη με τα άλογα ζώα σε υποδοχή, ημείς δε Μητέραν Παρθένον προσενεγκώντες, μάθημα θεολογίας από τον χρωστήρα του ζωγράφου, ορθής δόξας κατήχηση απάντων ουχί μόνον των αμαθών και των ταπεινών, πορεία στους αιώνες , των Ελλήνων πρόσληψη , από τους αρχαίους χρόνους,
το έπος των αοιδών να εικονίζεται, ο λόγος διακρίνει τον άνθρωπο από τα άλογα ζώα, το πρώτο κύτταρο πολιτισμού του ανθρώπου, η πρώτη λέξη που ξεστόμισε, κύτταρο συγκρότησης συνεννόησης, άρα πόλης, συνεπώς πολιτισμού, γιαυτό και του δόθηκε να ονοματίσει όλον τον κόσμο , όλη την ωραιότητα της πλάσης ,
τούτη η εικόνα , σήμερα, μετά την παγκόσμια επικυριαρχία του κινηματογράφου, που έφερε το θέατρο στο πανί των αιθουσών, τι τέχνη σύνθεσης, σύνθεση τέχνης και τεχνολογίας, με ανάδειξη μοναδικών έργων πολιτισμού,
λίγων στ’ αλήθεια σε σχέση με τον όγκο των κινηματογραφικών παραγωγών, μετά την παγκόσμια επικράτηση της τηλεόρασης , που έφερε την οθόνη στο σπίτι, μαζί και την κατάπτωση της ποιότητας ως επακόλουθο μιας καθημερινής προσπάθειας ποσοτικής χωρίς έγνοια επιπέδου παραγωγής,
μετά την δημιουργία των παγκόσμιων συνδρομητικών διαδικυακών εφαρμογών προβολής κινηματογραφικών έργων, μετά την αντεπίθεση των ψηφιακών εφαρμογών εικόνας και λόγου με διάρκεια δευτερολέπτων, είναι ηλίου καταφανέστερη η κυριαρχία της εικόνας , κυριαρχία των εικονόφιλων απέναντι στους εικονοκλάστες,
κι είναι το ίδιο εμφανέστατη η τάση της αυτονόμησης της εικόνας από τον λόγο, είναι πρόδηλη η κατεύθυνση της υποβάθμισης του λόγου και η προβολή απλώς μιας συγκλονιστικής εικόνας , εξού κι η ανησυχία , άραγε ,
τούτος ο παραγκωνισμός του λόγου από την καθήλωση μιάς εικόνας , τούτος ο εξοβελισμός του λόγου συνιστά για την σημερινή ανθρώπινη κοινωνία κίνδυνο τάχα ή μήπως μεθοδευμένη απόπειρα διαφύλαξής του ;
Τούτες τις μέρες
τις καίριες , μέρες πρόκλησης, των μετά βιομηχανικών εποχών, του προαναγγελθέντος τέλους της ιστορίας, της μεταπολιτικής και της καταστροφικής αλλαγής του κλίματος στον πλανήτη, των λιμών και των λοιμών στον πλανήτη,
της κατακόρυφης αύξησης του πληθυσμού της γής , της υποβάθμισης της αγροδιατροφής από την αντίληψη προώθησης της ποσότητας σε βάρος της υγείας, τις μέρες της εγκληματικής κατασπατάλησης των πόρων του περιβάλλοντος που μας δωρήθηκε ως κόσμος για να ζήσουμε, τούτες τις μέρες ,
έχει νόημα , στην χώρα τούτη ,
της Πόλης της Δημοκρατίας και του Πολιτισμού που συνιστά απαύγασμα της ζωής της Πόλης,
έχει σημασία , ως πολίτες του κόσμου, εννοώ του Κόσμου, να ασχοληθούμε με την εικόνα , την εξεικόνιση του έπους, την απεικόνιση των παθών και των πόθων ενός Λαού , που κάτι έχει να πεί στον σύγχρονο κόσμο,
όσο και εάν έχει να πεί, να εστιάσουμε σ’ αυτό που γνωρίζουμε από τους παλιούς καιρούς , με ποιότητα , όχι ως ο Κρέων ή ο Κλέων, αλλ’ αριστοτελικώς και παπαδιαμαντικώς , κατά πως ο Ικτίνος κι ο Ισίδωρος, ο Σοφοκλής κι ο Καβάφης , ο Δαμασκηνός κι ο Σολωμός !
Ελάτε , και δυνάμεις έχουμε και δυνατότητες !
Κι ο Βούλγαρης κι ο Αγγελόπουλος, κι ο Λάνθιμος κι ο Γαβράς, κι ο Δαμιανός κι ο Σμαραγδής
κι η Αντωνίου …
Και εξαίρετα δείγματα γραφής που εντυπωσίασαν διεθνώς !
Ως συνήθως, πολιτική βούληση και σοβαρή στρατηγική
μας λείπει !
Κι όμως , μπορούμε !
Ο Δήμος Σερρών συμμετέχει στις δράσεις του έργου “BREAKING ISOLATION”
